Mέλος της Βρετανικής Ακαδημίας και της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών, επίτιμο μέλος του King’s College στο Cambridge και επίτιμος διδάκτωρ πολλών πανεπιστημίων σε αρκετές χώρες. Δίδαξε ως τη συνταξιοδότησή του στο Birkbeck College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου -ένα περιβάλλον/έμπνευση και κίνητρο για το ιστορικό του έργο, όπως ομολόγησε ο ίδιος- και κατόπιν στο New School for Social Research της Νέας Υόρκης.
Φέτος συμπληρώνονται 10 χρόνια από τον θάνατο του σημαντικότερου κατά πολλούς μαρξιστή ιστορικού της Βρετανίας. Από την άλλη, η διπλή αυτή ιδιότητά του, καθώς και η χρήση που έκανε μιας σειράς καινοτόμων για την εποχή μεθόδων και εργαλείων έρευνας, αποτέλεσαν τους λόγους για τους οποίους αμφισβητήθηκε για το αν τελικά υπήρξε ο κορυφαίος ιστορικός του 20ού αιώνα.
Στις 7 Οκτωβρίου του 2012 ο ιστορικός Αντώνης Λιάκος γράφει στην εφημερίδα Το Βήμα «Οι μεγάλοι ιστορικοί είναι και πολιτικοί στοχαστές, είτε μέσα από το καθαυτό ιστορικό τους έργο είτε από παρεμβάσεις με την ιστορική οπτική τους. Ακόμη ο πολιτικός στοχασμός των ιστορικών μπορεί να είναι αυτοτελής σε σχέση με τις πολιτικές τους εντάξεις ή να κυμαίνεται με διαφοροποιήσεις, χωρίς να διακόπτει τον διάλογο. Ο Ερικ Χόμπσμπομ ήταν όλα αυτά, αλλά και κάτι επιπλέον.»
Το 1962 κυκλοφορεί το βιβλίο «Η εποχή των επαναστάσεων 1789-1848», το πρώτο μέρος της τριλογίας για τον «μακρύ 19ο αιώνα» που τον έκανε διάσημο και ακολουθούν «Η εποχή του κεφαλαίου 1845-1875» (1975) και «Η εποχή των αυτοκρατοριών 1875-1914» (1987). Οι εποχές του Χομπσμπάουμ εγγράφουν την πορεία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου σε μεγάλους χρονικούς κύκλους και προτείνουν την έννοια του μετασχηματισμού ως κεντρικό αναλυτικό και ερμηνευτικό εργαλείο. [εφημερίδα Το Βήμα, 24.11.08]
Τα συγκεκριμένα έργα αποτελούν εύγλωττο δείγμα ενός δεύτερου βασικού μεθοδολογικού άξονα που διαπνέει όλο το έργο του: την κεντρικότητα της πάλης των τάξεων στην ιστορική διαδικασία. [tvxs.gr, 1.10.22]
O δημοσιογράφος και πανεπιστημιακός Νίκος Μπακουνάκης αναφέρει μεταξύ άλλων «Οι προσεγγίσεις του Ερικ Χόμπσμπαουμ άνοιγαν δρόμους. Η κλασική πλέον τριλογία του επηρέασε εκατοντάδες νέους ιστορικούς σε όλον τον κόσμο κι επιπλέον αποτέλεσε συναρπαστικό αφήγημα για το μεγάλο κοινό – και ας δυσκολευόταν να βρει εκδότες. Άλλωστε πίστευε ότι η ιστορία είναι αφήγηση.» [εφημερίδα Το Βήμα, 7.10.12]
Το βιβλίο αυτό αναλύει και ερμηνεύει τις εκπληκτικές αλλαγές που προκάλεσαν η πολιτική Γαλλική Επανάσταση και η αγγλική Βιομηχανική Επανάσταση: τα “παλαιά καθεστώτα” καταρρέουν μπροστά στη δύναμη των νέων καπιταλιστικών χωρών. Νέοι δρόμοι ανοίγονται στην επιστήμη, τη φιλοσοφία, τη θρησκεία, την τέχνη. Νέες μέθοδοι εφαρμόζονται στον πόλεμο και στη διπλωματία, στη βιομηχανία, το εμπόριο και τη διακυβέρνηση των κρατών. Νέες λέξεις δημιουργούνται για να εκφράσουν τις νέες ιδέες. Η ιστορία της διττής επανάστασης, ωστόσο, δεν είναι απλώς η ιστορία του θριάμβου της νέας αστικής κοινωνίας· είναι και η ιστορία της εμφάνισης των δυνάμεων που μέσα σ’ έναν αιώνα από το 1848, έμελλε να μετατρέψουν την επέκταση σε συρρίκνωση.
«Η περίοδος την οποία πραγματεύεται αυτό το βιβλίο είναι σχετικά σύντομη, αλλά το γεωγραφικό εύρος της μεγάλο. Δεν είναι χιμαιρικό να γράψει κανείς για τον κόσμο από το 1789 ως το 1848 με βλέμμα ευρωκεντρικό, σχεδόν μάλιστα περιορισμένο στη Βρετανία και τη Γαλλία. Αλλά, αφού το κύριο στοιχείο τής μετά το 1848 περιόδου είναι η εξάπλωση της καπιταλιστικής οικονομίας σε ολόκληρο τον κόσμο, και επομένως είναι πια αδύνατον να γραφτεί μια καθαρά ευρωπαϊκή ιστορία, θα ήταν άτοπο να γράψει κανείς την ιστορία της Ευρώπης χωρίς να στρέψει σοβαρά την προσοχή του και στις άλλες ηπείρους. Η μελέτη μου χωρίζεται σε τρία μέρη. Οι επαναστάσεις του 1848 αποτελούν το προοίμιο για τις κύριες εξελίξεις της περιόδου. Τις εξελίξεις αυτές, που καλύπτουν το δεύτερο μέρος, τις εξετάζω μάλλον από πανευρωπαϊκή καί, όπου είναι απαραίτητο, από παγκόσμια σκοπιά, παρά ως κεφάλαια κάποιας αυτοτελούς «εθνικής» ιστορίας. Τα κεφάλαια του βιβλίου χωρίζονται πιο πολύ από τα θέματά τους παρά χρονολογικά, αν και οι κύριες υποπερίοδοι ―δηλαδή, χονδρικά, η ήσυχη αλλά επεκτατική δεκαετία του 1850, η πιο ταραχώδης δεκαετία του 1860, η οικονομική έξαρση και κατόπιν η κρίση των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του 1870― θα πρέπει να είναι ευδιάκριτες. Το τρίτο μέρος του βιβλίου επιχειρεί να δώσει μια εποπτική εικόνα της οικονομικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής στο τρίτο τέταρτο του 19ου αιώνα». (Από τον Πρόλογο του συγγραφέα).
«Η εποχή των αυτοκρατοριών βρίθει από αντιφάσεις. Ήταν μια εποχή πρωτόγνωρης ειρήνης στον δυτικό κόσμο, η οποία προκάλεσε μια εποχή εξίσου πρωτόγνωρων παγκόσμιων πολέμων. Ήταν μια εποχή, παρά τα φαινόμενα, αύξουσας κοινωνικής σταθερότητας μέσα στη ζώνη των ανεπτυγμένων βιομηχανικών οικονομιών…· ταυτόχρονα όμως αυτός ο ανεπτυγμένος βιομηχανικά κόσμος δημιούργησε αναπόδραστα στην περιφέρειά του τις συνδυασμένες δυνάμεις της εξέγερσης και της επανάστασης που έμελλαν να τον καταποντίσουν.
Αυτό το βιβλίο εξετάζει την ιστορία εκείνη τη στιγμή κατά την οποία έγινε σαφές ότι η κοινωνία και ο πολιτισμός που δημιουργήθηκαν από τη δυτική φιλελεύθερη αστική τάξη και για χάρη της δεν αντιπροσώπευαν τη μόνιμη μορφή του σύγχρονου βιομηχανικού κόσμου αλλά μόνο μία φάση της πρώιμης ανάπτυξής του. Οι οικονομικές δομές που συγκροτούν τον κόσμο του 20ού αιώνα, ακόμα και όταν είναι καπιταλιστικές, δεν είναι πλέον οι δομές της «ιδιωτικής επιχείρησης» με την έννοια που θα έδιναν στον όρο οι επιχειρηματίες το 1870. Η επανάσταση που κυριαρχεί στη μνήμη του κόσμου μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο δεν είναι πλέον η γαλλική επανάσταση του 1789. Η κουλτούρα που τον διαπερνά δεν είναι πλέον η αστική κουλτούρα με τη σημασία που είχε πριν από το 1914. Η ήπειρος που αποτελούσε τη συντριπτικά ανώτερη οικονομική, πνευματική και στρατιωτική δύναμη τότε, δεν έχει πλέον τον ίδιο ρόλο…
Ο κόσμος της φιλελεύθερης αστικής κοινωνίας έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Οι ίδιες οι εκκλήσεις για την αναβίωση του πνεύματος του καπιταλισμού του 19ου αιώνα που γίνονται στα τέλη του 20ού αιώνα μαρτυρούν πόσο αδύνατο είναι κάτι τέτοιο. Ευτυχώς ή δυστυχώς, από το 1914 και μετά ο αιώνας της αστικής τάξης ανήκει στην ιστορία». (Από τον Πρόλογο του συγγραφέα).