Αθηναϊκή πολεοδομία: μεταμορφώσεις και παραμορφώσεις

Σφίγγουν οι ζέστες. Τα αττικά «κυνικά καύματα» είναι πάλι εδώ. Τέτοιες μέρες άλλοτε έσπευδαν οι Αθηναίοι να δροσιστούν στις παραλίες του Φαλήρου, ενός Φαλήρου ολότελα διαφορετικού από το σημερινό, το «αναπλασμένο». Τα αταβιστικά αντανακλαστικά όμως παραμένουν, σαν τον «πόνο φάντασμα» στο ακρωτηριασμένο μέλος. Τι μας απομένει λοιπόν για λίγη δροσιά τώρα που στερηθήκαμε τις ακρογιαλιές μας; Μια βουτιά στις φωτογραφικές μνήμες τις αποθησαυρισμένες στο Φωτογραφικό Αρχείο του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Από τα πρόχειρα χάνια, τις ιδιωτικές κατοικίες και τα πανδοχεία (λοκάντες) στα πολυτελή ξενοδοχεία των αρχών του 20ού αι. Ένα σύντομο ταξίδι στην ιστορία της φιλοξενίας στην Αθήνα από τον 12ο μέχρι και τον 20ό αι. μέσα από τις Συλλογές του ΕΛΙΑ.

Οι σημερινές φωτογραφίες μάς ταξιδεύουν στο παρελθόν της περιοχής του Ευαγγελισμού και του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

Τα μοναδικά τεκμήρια που ακολουθούν, φυλάσσονται στο Αρχείο Αθλητισμός και Ολυμπιακοί Αγώνες στη Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Οι Απόκριες στην Αθήνα των αρχών του 20ού αιώνα μέσα από το Φωτογραφικό Αρχείο του Νικολάου Μακκά, που απόκειται στο Φωτογραφικό Αρχείο ΜΙΕΤ/ΕΛΙΑ.

Η ανοικοδόμηση της νέας πρωτεύουσας και τα πρώτα νεόδμητα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια μέσα από την περιγραφή του κοσμοπολίτη Γερμανού περιηγητή Χέρμαν φον Πύκλερ-Μούσκαου, που επισκέφτηκε την Αθήνα το 1836.

Πώς ήταν αλήθεια η Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων στις αρχές του 19ου αιώνα; Μια σύντομη φωτογραφική περιδιάβαση στην Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 μέσα από τo λεύκωμα «Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του 1896».

Στις 18 Σεπτεμβρίου 1834, με διάταγμα της βαυαρικής αντιβασιλείας, η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Φέτος συμπληρώνονται 190 χρόνια από το γεγονός, και, με την αφορμή αυτή, κάθε μήνα του 2024 θα δημοσιεύονται αναρτήσεις αφιερωμένες στην ιστορία της πόλης.

Τιμώντας την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού, ανατρέχουμε στην ιστορία των πρώτων αθηναϊκών τουριστικών υποδομών και ξαναθυμόμαστε το «Ξενοδοχείον της Αγγλίας», το οποίο δέσποζε δίπλα στο επιβλητικό κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, στην πλατεία Κοτζιά. Το ξενοδοχείο διαφημιζόταν ως το μεγαλύτερο και καλύτερο της Αθήνας και λειτούργησε έως το 1875, για να ενοποιηθεί τελικά το 1899–1900 με το κεντρικό κτίριο της Εθνικής Τράπεζας.

18 Σεπτεμβρίου 1834. Η Αθήνα ανακηρύσσεται επισήμως πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, και εμείς διασχίζουμε τους δρόμους της εποχής εκείνης, με αφορμή την έρευνα της βιβλιοθήκης του ΜΙΕΤ/ΕΛΙΑ για τα παλιά ξενοδοχεία της Αθήνας από το 1830 ως το 1940.

Στα τέλη του 1835, ύστερα από ένα τρικυμιώδες ταξίδι, ο πρίγκιπας Χέρμαν φον Πύκλερ-Μούσκαου, ξακουστός ταξιδιωτικός συγγραφέας και μια από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές διασημότητες εκείνης της εποχής, αποβιβάζεται στην Πάτρα. Στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου ―και τελικά ανεκπλήρωτου― σχεδίου για μια περιήγηση σε ολόκληρο τον κόσμο, θα περάσει περίπου ένα χρόνο στη βαυαροκρατούμενη Ελλάδα, καταγράφοντας τις εντυπώσεις του σε ένα γλαφυρό λογοτεχνικό ημερολόγιο. Την άνοιξη του 1836 φθάνει στην Αθήνα. Κατά τη μακρά διαμονή του στη νεοσύστατη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους θα γνωρίσει και θα συναναστραφεί τον νεαρό βασιλιά Όθωνα και εξέχουσες προσωπικότητες της πολιτικής ζωής του τόπου, θα περιηγηθεί τους δρόμους μιας πόλης που εκείνη ακριβώς τη στιγμή μεταμορφωνόταν από ένα μισοκατεστραμμένο οθωμανικό μεγαλοχώρι σε σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα και θα επισκεφτεί φημισμένα αρχαιολογικά μνημεία, που έρχονταν τότε σιγά σιγά ξανά στο φως, χάρη στις συστηματικές ανασκαφικές εργασίες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή του για τις εορταστικές εκδηλώσεις του ελληνικού Πάσχα.

Τι σχέση μπορεί να έχει το ξενοδοχείο Ευρώπη με το θαυμάσιο κτίριο της οδού Θουκυδίδου 13 στην Πλάκα, τη σημερινή έδρα του ΜΙΕΤ; Γνωρίστε την ιστορία του πρώτου ξενοδοχείου της Αθήνας μέσα -κυρίως- από τις συλλογές του ΕΛΙΑ.