Δύο είναι τα θέματα με τα οποία ασχολείται το βιβλίο αυτό. Το πρώτο, πολύ-πλευρο και κατά μέγα μέρος αφηγηματικό, είναι η ιστορία των σχέσεων του Βυζαντίου με τους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης. [...] Το δεύτερο θέμα είναι πιο ενιαίο και περιεκτικό. Μέσα από τις σχέσεις που εδραίωσαν οι λαοί αυτοί με την αυτοκρατορία κατά τον Μεσαίωνα, οι ηγετικές και μορφωμένες τάξεις τους κατέληξαν να υιοθετήσουν πολλά χαρακτηριστικά του βυζαντινού πολιτισμού, με αποτέλεσμα να είναι σε θέση να συμμετέχουν και εντέλει να συμβάλλουν σε μια κοινή πολιτισμική παράδοση.
Στα τέλη του 1835, ύστερα από ένα τρικυμιώδες ταξίδι, αποβιβάζεται στην Πάτρα μια αλλόκοτη προσωπικότητα. Πρόκειται για τον πρίγκιπα Χέρμαν φον Πύκλερ-Μούσκαου, μια από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές διασημότητες εκείνης της εποχής. Ξακουστός ταξιδιωτικός συγγραφέας —ιδίως ύστερα από τη διθυραμβική κριτική που δημοσίευσε ο Γκαίτε για το πρώτο του βιβλίο—, κηποτέχνης διεθνούς φήμης, αντικείμενο πόθου των γυναικών της καλής κοινωνίας παντού στην Ευρώπη, παροιμιώδης μπον βιβέρ, ο Πύκλερ-Μούσκαου θα μείνει ένα χρόνο στη βαυαροκρατούμενη Ελλάδα και θα ταξιδέψει σε ολόκληρη σχεδόν την επικράτειά της, καταγράφοντας τις εντυπώσεις του σε ένα γλαφυρό ημερολόγιο, που κινείται στο όριο μεταξύ της πλέον ρεαλιστικής περιηγητικής καταγραφής και της καθαρής λογοτεχνίας.
Η αρχαία ελληνική τραγωδία έθεσε στην εποχή της, μέσα από τον καθρέφτη του μύθου, τα φλέγοντα ζητήματα σχετικά με τον άνθρωπο στους κόλπους της κοινωνίας. Περιέγραψε συγκρουσιακές καταστάσεις, έδειξε πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τη βία, την τελετουργία και τη λατρεία· παρουσίασε την πτώση σπουδαίων προσώπων και τους φόβους των ανθρώπων.
Εκατόν τριάντα ένα λυτά κομματάκια χαρτί, πυκνογραμμένα στις δύο όψεις τους και συστηματικά αριθμημένα, έφερε μαζί του από την Ελ-Ντάμπα ο γλύπτης Κλέαρχος Λουκόπουλος (1906–1995). Αυτά τα υλικά μέσα μπόρεσε να εξασφαλίσει και αυτά χρησιμοποίησε για να «κλειδώσει» τη μνήμη με λέξεις στη διάρκεια της κράτησής του στο βρετανικό «381 Στρατόπεδο Αιχμαλώτων Πολέμου».
Πενιχρές είναι οι γνώσεις μας σχετικά με την Αραβία κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. Ωστόσο, σ’ εκείνη την περιοχή εκείνης της μακρινής εποχής αναδύθηκαν μια θρησκεία και μια αυτοκρατορία που εξαπλώθηκαν από την Ιβηρική Χερσόνησο μέχρι την Ινδία, ενώ σήμερα οι μουσουλμάνοι αντιπροσωπεύουν σχεδόν ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού.
Τι κρύβεται πίσω από τη σαγηνευτική δύναμη της τέχνης; Ο Άλφρεντ Τζελ προτείνει μια θεωρία που αποκλίνει ριζικά από προηγούμενες ερμηνείες.
Με το τρίτομο αυτό έργο, ο Νίκος Πετσάλης-Διομήδης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια συνολική και διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, της κρισιμότερης ίσως περιόδου για την εθνική μας πορεία μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.