"Απ' τη γωνία της οδού Νίκης και Μητροπόλεως, το αυτοκίνητο μας πάει σε 15 λεπτά στο Βύρωνα. Αριστοκρατικός συνοικισμός. Η κεντρική του αρτηρία φέρει το όνομα του Χρυσοστόμου Σμύρνης. Η μνήμη του εθνομάρτυρος ζωντανεύει σε κάθε στιγμή."
Τιμώντας την παγκόσμια ημέρα Φιλοσοφίας για το έτος 2022, παρουσιάζουμε δύο χειρόγραφα της Συλλογής Πέζαρου στο ΙΠΑ/ΜΙΕΤ με την Εἰσαγωγή Λογικῆς του Γεωργίου Σουγδουρή και υπενθυμίζουμε τη σημασία του έργου για τη σπουδή της φιλοσοφίας στην εκπαίδευση κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Ο Γεώργιος Σουγδουρής, ηπειρώτης λόγιος από τα Ιωάννινα (μέσα 17ου αι.-1725), ερμήνευσε και δίδαξε το αριστοτελικό έργο. Η Εἰσαγωγή Λογικῆς είναι ένα προπαρασκευαστικό στη σπουδή των επιστημών και της φιλοσοφίας εγχειρίδιο που συνέταξε χάριν των μαθητών του. Ένα ‘προπύλαιον’ της φιλοσοφίας που διαδόθηκε ευρύτατα στα σχολεία του υπόδουλου Ελληνισμού τον 18ο αιώνα, αντιγράφτηκε σε μεγάλο αριθμό χειρογράφων που σώζονται ακόμη σήμερα και τυπώθηκε για πρώτη φορά στη Βιέννη το 1792 με επιμέλεια του γιαννιώτη Αθανασίου Ψαλίδα, δαπάνῃ του Κυπρίου Ιωάννη Καρατζά, ενός εκ των συντρόφων του Ρήγα, για την ωφέλεια του Γένους.
Στα κατάλοιπα του Παναγιώτη Νικόπουλου βρέθηκαν, μετά το θάνατο της γυναίκας του, της Αυγής Κασιγόνη-Νικοπούλου, πέντε μικρού σχήματος σημειωματάρια, στα οποία κρατούσε ημερολόγιο σε δύο διαφορετικές περιόδους της ζωής του: από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τις 20 Απριλίου 1941 και από τις 10 Ιουλίου 1944 μέχρι τις 21 Αυγούστου 1945. Σε κάποιο μεταγένεστερο χρόνο, άγνωστο πότε, ο Π. Νικόπουλος ξαναγύρισε στα σημειωματάρια αυτά και άρχισε να τα καθαρογράφει, έχοντας ίσως κατά νου να προχωρήσει στη δημοσίευσή τους. Διορθώνει προφανείς αβλεψίες, αλλά δεν αλλοιώνει το αρχικό κείμενο, δεν το ξαναγράφει δηλαδή, όπως φαίνεται και από το γεγονός ότι οι αλλαγὲς και οι προσθήκες είναι ελάχιστες.
«αι δε οικίαι της ανηγέρθησαν χωρίς ομοιομορφίαν σχεδίου, άλλαι μεν ωραίαι πράγματι, άλλαι δε κακάσχημοι, ανυποφόρου στενότητος και μερικαί δίδουσι την εντύπωσιν ορνιθώνος […]. Παρ’ όλ’ αυτά η Νέα Ιωνία είναι πόλις γεμάτη μέλλον και πρόοδον».
Ένα τμήμα της τρέχουσας Έκθεσης του ΜΙΕΤ στο Παλαιό Χρηματιστήριο της Αθήνας (Πεσμαζόγλου 1) είναι αφιερωμένο στη Βιβλιοθήκη του Δασκάλου Ιωάννη Πέζαρου και παρουσιάζει στους επισκέπτες ορισμένα από τα Παλαίτυπα και Σπάνια έντυπα της Συλλογής του. Με την αφορμή αυτή, παραθέτουμε παρακάτω μία συνοπτική επισκόπηση του περιεχομένου της Συλλογής Εντύπων Πέζαρου.
Τι σχέση μπορεί να έχει το ξενοδοχείο Ευρώπη με το θαυμάσιο κτίριο της οδού Θουκυδίδου 13 στην Πλάκα, τη σημερινή έδρα του ΜΙΕΤ; Γνωρίστε την ιστορία του πρώτου ξενοδοχείου της Αθήνας μέσα -κυρίως- από τις συλλογές του ΕΛΙΑ.
«Σαν ο θεατής είναι παιδί, τότε και μόνο είναι πολύτιμος. Κι αν τον ξιπάσουμε με αθώα μέσα δεν του κάνουμε κακό. Απεναντίας τού θερμαίνουμε τα νεκρωμένα άκρα της γνήσιας συναισθηματικής του υπόστασης. Χρειάζονται και τα άκρα. Γι’ αυτό ας γίνει παιδί κι ο καλλιτέχνης κι ας παίξει με το κοινό της αίθουσας –ο συγγραφέας, ο ηθοποιός, ο σκηνογράφος, ο σκηνοθέτης, ο μουσικός– ένα λίγο μεγαλύτερο παιδί, ο αρχηγός της συμμορίας, που ξέρει να παίρνει την πρωτοβουλία και να εμψυχώνει τα ομαδικά παιχνίδια».
«Κατά τας εσπερινάς ώρας η κίνησις εις την Κοκκινιά ενθυμίζει τους συνοικισμούς της μαρτυρικής Σμύρνης. Νέοι και νέες ανεβοκατεβαίνουν εις τους ευρύχωρους δρόμους, εις τας μεγάλας πλατείας της, τραγούδια της Ανατολής ακούονται…Το μέλλον της προσφυγικής Κοκκινιάς προβλέπεται ευρύτατον».