Το Ίδρυμα Κωστή Παλαμά συνεστήθη την 1η Δεκεμβρίου 1959 με την ευκαιρία της 100ής επετείου της γεννήσεως του Παλαμά. Εμπνευστές ήταν μεταξύ άλλων ο Γιώργος Κατσίμπαλης, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, και οι κληρονόμοι Χρήστος Ξανθόπουλος – Παλαμάς, Γεώργιος Συριώτης και Αχιλλέας Βάλβης-Λασκαρίδης.
Συγκεκριμένα, αποφάσισαν ομόφωνα να εκχωρήσουν, με ανιδιοτελή τρόπο ό,τι τους ανήκε από τον μεγάλο προγονό τους: όσα χειρόγραφα του ποιητή είχαν στην κατοχή τους, τα βιβλία της προσωπικής βιβλιοθήκης του και ορισμένα αντικείμενα του σπιτιού του. Ταυτόχρονα εκχώρησαν και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στα έργα του ποιητή.
