Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Ο Γιώργος Δερτιλής ήταν ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε Δημόσιο Δίκαιο και Οικονομικές Επιστήμες στην Αθήνα, Πολιτική Θεωρία και Ιστορία στην Αγγλία (1973-1977).
Από το 1978 έως το 2000 δίδαξε Ιστορία στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου εξελέγη ομοφώνως υφηγητής το 1980 και καθηγητής Κοινωνικής και Οικονομικής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών το 1983. Διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας, και ήταν τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας.
Το 2000 εξελέγη τακτικός καθηγητής (directeur d’ études) στην École des Hautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι και παραιτήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ίδρυσε το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών και διετέλεσε μέλος του Εθνικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Έρευνας και των Επιστημονικών ή Διοικητικών Συμβουλίων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, του ΜΙΕΤ (1986-1992) και των Ιδρυμάτων Schlumberger και Maison Suger (Παρίσι).
Από το 1989, είχε εκλεγεί τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών.
Η προσφορά του στο ΙΑΕΤΕ και το ΜΙΕΤ
Η πολύτιμη συμβολή του Γ. Β. Δερτιλή στην ανάπτυξη του επιστημονικού πεδίου της οικονομικής ιστορίας της Ελλάδας, ήταν διαχρονικά ενταγμένη στο πλαίσιο της Εθνικής Τράπεζας.
Παράλληλα με την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία του στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ο Γιώργος Β. Δερτιλής συνέδεσε το ερευνητικό και συγγραφικό έργο του από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα έως και τον 21ο με την Εθνική Τράπεζα και προσέφερε την επιστημονική και πνευματική παρακαταθήκη του στο Ιστορικό Αρχείο (ΙΑΕΤΕ) και το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ) .
Ο μεγάλος Έλληνας ιστορικός διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας (1982-2006) για την αξιοποίηση του αρχειακού πλούτου του ΙΑΕΤΕ . Το πρώτο έργο που ανέθεσε η Επιτροπή ήταν η μελέτη του «Το Ζήτημα των τραπεζών, 1871-1873. Οικονομική και πολιτική διαμάχη στην Ελλάδα του ΙΘ΄ αιώνα», η οποία εκδόθηκε το 1980 από το ΜΙΕΤ.
Ο Γ. Β. Δερτιλής διετέλεσε, επίσης, διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος του ΙΑΕΤΕ «Πηγές οικονομικής ιστορίας της νεότερης Ελλάδας, ποσοτικά στοιχεία και στατιστικές σειρές, 1830-1939», που εγκαινιάστηκε το 1995 και περιελάμβανε έξι επιμέρους έρευνες στα αντίστοιχα πεδία: ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, τιμές και τιμαριθμικοί δείκτες, δημόσιες δαπάνες (καταναλωτικές, μεταβιβαστικές, επενδυτικές), δημόσια έσοδα, δημόσιο χρέος (εσωτερικό και εξωτερικό), τραπεζικό και νομισματικό σύστημα.
Σε συνέχεια των έργων υποδομής για την επιστημονική έρευνα που ο ίδιος προώθησε την περίοδο 1980-2000, ο Γ. Β. Δερτιλής ανέλαβε το 1999 τη συγγραφή του συνθετικού έργου «Η Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, 1830-1920», που κυκλοφόρησε το 2004 από το ΜΙΕΤ εκτός εμπορίου και αργότερα από τον εκδοτικό οίκο της «Εστίας».
Διετέλεσε και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΜΙΕΤ (1986-1992) και έχει δωρίσει στο Ιστορικό Αρχείο της ΕΤΕ, όπου διαφυλάσσονται, πολύτιμα για την επιστημονική έρευνα τεκμήρια από τη βιβλιοθήκη του στο Παρίσι και το προσωπικό αρχείο του.
Σχετικές εκδόσεις:
Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος
Το βιβλίο πραγματεύεται την πρώτη σημαντική επένδυση κεφαλαιούχων της Διασποράς στην Ελλάδα, την ίδρυση της Γενικής Πιστωτικής Τράπεζας. Δείχνει πώς σχηματίζονται δύο αντίπαλοι όμιλοι (Συγγρού και Βαλτατζή) και ποιές είναι οι μεταξύ τους σχέσεις, καθώς και οι σχέσεις τους με την Εθνική Τράπεζα, κυρίως πάνω στο κεντρικό ζήτημα της έκδοσης χαρτονομίσματος. Το ζήτημα των Τραπεζών συνδέεται εν συνεχεία με τη μεγάλη πολιτική κρίση του 1872, που θα καταλήξει στη διαμάχη του Στέμματος με τον Τρικούπη.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Γράφοντας το βιβλίο αυτό, σκοπός μου δεν ήταν να διηγηθώ “τι έγινε”, αλλά να κατανοήσω το “γιατί έγινε”. Δεν ήταν να διηγηθώ μια ιστορία, αλλά να την ερμηνεύσω. Να εξηγήσω την Ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας με τους Έλληνες να φαντάζονται μιαν από τις πρωιμότερες δημοκρατίες στον κόσμο και να την διαμορφώνουν βυθισμένοι σε εξάρσεις ενθουσιασμού και σε εμφύλια μίση, να παλεύουν με την αστάθεια που τους επέβαλλε η μοίρα της χώρας, η θέση της στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, και να σκορπούν το αίμα τους αντιμετωπίζοντας αυτοκρατορίες και αψηφώντας υπερδυνάμεις. Και με αυτήν την Ιστορία, ήθελα να μιλήσω όχι μόνο στον ιστορικό, στον ανθρωπολόγο, στον οικονομολόγο, αλλά και στις μαθήτριες και στους φοιτητές και στους γενικούς αναγνώστες, αυτούς που αγαπούν το διάβασμα ή και όσους ακόμη δεν το συνηθίζουν. Είναι τα πρόσωπα που περιδιαβάζουν συνεχώς στην σκέψη του κάθε συγγραφέα και οδηγούν το χέρι και την καρδιά του. Είναι τα πρόσωπα που έχουν από τον συγγραφέα μόνο δύο απαιτήσεις: να μοιραστεί μαζί τους την όποια γνώση του, προσφέροντάς τους και ολίγη ευχαρίστηση.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
«Το βιβλίο αυτό είναι ένα δοκίμιο, με όλες τις σημασίες της λέξης: δοκίμιο – δοκιμή, δοκίμιο – ερμηνεία, δοκίμιο – αίρεση. Περιγράφει επτά μορφές του κράτους, όσες μπόρεσα να διακρίνω στην μεγάλη διάρκεια της Ιστορίας. Είναι οι μορφές με τις οποίες μπορούμε σήμερα πλέον να σκεφτούμε το κράτος: οργανισμός που ασκεί εξουσία σε μια εδαφική επικράτεια, ενεργό υποκείμενο της ιστορίας και του βίου μιας κοινωνίας, σύστημα σχέσεων μέσα στην κοινωνία αυτή, πεδίο πολέμου, εσωτερικού και εξωτερικού, επίκεντρο του πλέγματος εξουσίας που εκάστοτε κυβερνά, μήλον έριδος ανάμεσα στους μετόχους του πλέγματος εξουσίας, κέντρο πολιτικής νομιμότητας και φύλαξ κοινωνικής ηθικής. Αυτές οι μορφές είναι στατικές· είναι σαν στιγμιαίες “φωτογραφίες”· αν τις σκεφθούμε δυναμικά, η συνεχής εναλλαγή τους μάς φαίνεται φυσική. Κλείνουμε έτσι έναν κύκλο: είναι ο κύκλος του χρόνου, της Ιστορίας. Για μας, το κράτος είναι πλέον ένας χαμαιλέων ή μια Λερναία Ύδρα με επτά κεφαλές».
(από την Εισαγωγή του βιβλίου)