Μετά την οθωμανική κατάκτηση ο ελληνικός κόσμος βυθίστηκε σε πνευματική παρακμή, με τους λόγιους της εποχής να καταφεύγουν στη Δύση και με το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού να είναι αγράμματο.
Στα μέσα του 17ου αιώνα και στις αρχές του 18ου αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα σημάδια μιας πνευματικής αλλαγής, με τους λόγιους να πρωτοστατούν στην εκπαιδευτική αφύπνιση και την «άνθιση» της ελληνικής παιδείας.
Οι παρακάτω εκδόσεις μάς εισάγουν στη δράση μερικών μόνο από αυτούς τους λόγιους, καθώς και στο έργο της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής.
