Το αρχείο του Χαρίσιου Βαμβακά έχει δώσει στο blog ήδη δύο αναρτήσεις. Η μία από την περίοδο που o Βαμβακάς ήταν δήμαρχος Θεσσαλονίκης (εδώ) και η άλλη από την περίοδο που ήταν γερουσιαστής (εδώ). Αναγκαστικά επανερχόμαστε εξαιτίας μίας ευτυχούς εξέλιξης. Ο Νικόλαος Μουσιόπουλος, δισέγγονος του Βαμβακά, εντόπισε πρόσθετο υλικό από το αρχείο του, το οποίο μας δώρισε τον Απρίλιο του 2022 με την ευγενική μεσολάβηση του Βασίλη Γούναρη. Τους ευχαριστούμε θερμά. Το υλικό ενσωματώθηκε στο αρχείο το οποίο ταξινομήθηκε εκ νέου. Η καινούρια περιγραφή του βρίσκεται εδώ όπου υπάρχει και αναλυτικό βιογραφικό του Βαμβακά.
Να θυμίσουμε τα κυριότερα. Ο Χαρίσιος Βαμβακάς γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1872. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και στην Ελβετία. Διετέλεσε βουλευτής Σερβίων και Κοζάνης στο Οθωμανικό Κοινοβούλιο. Τη διετία 1913-1914 υπήρξε απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Βιέννη, Βερολίνο, Παρίσι, Λονδίνο, Αγία Πετρούπολη) με σκοπό την άσκηση επιρροής στις κυβερνήσεις και την κοινή γνώμη των ευρωπαϊκών χωρών υπέρ των ελληνικών θέσεων. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου υπήρξε εκδότης και διευθυντής της γαλλόφωνης εφημερίδας Tribune και επιχειρηματίας. Το 1919 διορίστηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στη Διασυμμαχική Κυβέρνησης Θράκης. Από τη θέση αυτή εργάστηκε για την ενσωμάτωση της περιοχής στην ελληνική επικράτεια. Τον Μάιο του 1920 διορίστηκε Γενικός Διοικητής Δυτικής Θράκης και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους Γενικός Διοικητής Ανατολικής Μακεδονίας. Εξελέγη γερουσιαστής στις 21 Απριλίου 1929 και διετέλεσε αντιπρόεδρος της Γερουσίας. Από το 1931 έως τον Ιούλιο του 1933 υπήρξε Δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
Το υλικό της προσθήκης αφορά πολλές από αυτές τις περιόδους. Από την περίοδο του Οθωμανικού Κοινοβουλίου σώζεται ένας τόμος με φύλλα των εφημερίδων Πολιτική Επιθεώρησις, Ισοπολιτεία και πολλών άλλων τίτλων. Πρόκειται ουσιαστικά για μία εφημερίδα που εξέδιδαν Έλληνες βουλευτές του Οθωμανικού Κοινοβουλίου και η οποία άλλαζε όνομα κάθε φορά που το οθωμανικό κράτος επέβαλε το κλείσιμό της. Σώζονται ακόμη αρκετά τεκμήρια (αλληλογραφία, υπομνήματα, σημειώσεις) σχετικά με τη δράση του Βαμβακά τη διετία 1913-1914. Στην προσθήκη περιέχονται επίσης λίγα τεκμήρια από την περίοδο της δημαρχίας του Βαμβακά. Αυτά σχετίζονται κυρίως με τα Βαλκανικά Συνέδρια Ειρήνης που πραγματοποιήθηκαν την εποχή εκείνη.
Τα περισσότερα σε αριθμό και σημασία τεκμήρια της προσθήκης αφορούν την περίοδο της Διασυμμαχικής Κυβέρνησης Θράκης. Η Διασυμμαχική Κυβέρνηση συστάθηκε με απόφαση των συμμάχων της Αντάντ μετά την ήττα της Βουλγαρίας (η οποία κατείχε τα εδάφη της περιοχής από το 1913) στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επικεφαλής της Διασυμμαχικής Κυβέρνησης ορίστηκε ο Γάλλος στρατηγός Charles Antoine Charpy. Η Διασυμμαχική Κυβέρνηση διήρκεσε από τον Οκτώβριο του 1919 έως τον Μάιο του 1920, όταν ο ελληνικός στρατός κατέλαβε τα εδάφη και η περιοχή πέρασε υπό ελληνική διοίκηση, εξέλιξη που επικυρώθηκε με τη συνθήκη των Σεβρών το καλοκαίρι του 1920.
Ο Βαμβακάς στη διάρκεια της Διασυμμαχικής επέδειξε έντονη δράση και προσπάθησε να δημιουργήσει τς συνθήκες εκείνες που θα έφερναν την ένωση της Θράκης με την Ελλάδα. Προσπάθησε να προσεταιριστεί το μουσουλμανικό στοιχείο, να κερδίσει την εύνοια των Γάλλων στρατιωτικών και να τοποθετήσει σε θέσεις διοίκησης Έλληνες, εκ των οποίων αρκετοί Θράκες που είχαν αναγκαστεί να μετοικήσουν στη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής. Το αρχείο περιέχει πολλά τεκμήρια για την οικονομική ζωή της Θράκης την εποχή εκείνη, για την παρακολούθηση των κινήσεων και των επαφών του ντόπιου πληθυσμού και της τουρκικής και της βουλγαρικής πλευράς, για τις επαφές του Βαμβακά με τις ελληνικές στρατιωτικές και πολιτικές αρχές. Να σημειώσουμε εδώ ότι μέρος των τεκμηρίων είχε δημοσιευθεί παλιότερα από την Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, εγγονή του Βαμβακά και κάτοχο του αρχείου ( Η απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης από το αρχείο Χαρίσιου Βαμβακά, επιμέλεια Καλλιόπης Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήνα, 1975, έκδοση 189 εγγράφων του αρχείου). Εδώ θα περιηγηθούμε σε λίγα τεκμήρια.
Άδεια διέλευσης του Χ. Βαμβακά, εκδοθείσα από τη Στρατιά της Ανατολής, Μάιος 1918
Υπόμνημα (χ.χ. αλλά μάλλον της περιόδου της Διασυμμαχικής) σχετικά με την εκμετάλλευση των αλυκών της Μακεδονίας, της Θράκης και των παραλίων της Μ. Ασίας και ειδικότερα της Κομοτηνής.
Κατάλογος διοικητικών υπαλλήλων, προταθείς από τον Θρακικό Πολιτικό Σύλλογο που έδρευε στη Θεσσαλονίκη, 14.10.1919. Σχεδόν όλοι οι προταθέντες είναι Θράκες πρόσφυγες. Ανάμεσα τους ονόματα που ανέλαβαν σημαντικό ρόλο στη συνέχεια όπως ο Κωνσταντίνος Σνωκ που υπήρξε Πολιτικός Διοικητής Κάραγατς, Αδριανούπολης και Αλεξανδρούπολης το διάστημα 1919-1920 και ο Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης, διορισμένος δήμαρχος Αλεξανδρούπολης στη διάρκεια της Διασυμμαχικής και αμέσως μετά την απελευθέρωση της πόλης.
Πρόταση των αδελφών Παπαθανάση για συνεννόηση με τον Βαμβακά με σκοπό την κατακύρωση διαγωνισμού δημοπράτησης ιχθυοτροφείου σε Έλληνες και όχι σε Βούλγαρους συμμετέχοντες, 9.3.1920.
Κατάλογος διοικητικών υπαλλήλων, προταθείς από τον Θρακικό Πολιτικό Σύλλογο που έδρευε στη Θεσσαλονίκη, 14.10.1919. Σχεδόν όλοι οι προταθέντες είναι Θράκες πρόσφυγες. Ανάμεσα τους ονόματα που ανέλαβαν σημαντικό ρόλο στη συνέχεια όπως ο Κωνσταντίνος Σνωκ που υπήρξε Πολιτικός Διοικητής Κάραγατς, Αδριανούπολης και Αλεξανδρούπολης το διάστημα 1919-1920 και ο Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης, διορισμένος δήμαρχος Αλεξανδρούπολης στη διάρκεια της Διασυμμαχικής και αμέσως μετά την απελευθέρωση της πόλης.
Φωτογραφία μάλλον από την απελευθέρωση της Κομοτηνής στις 14.5.1920. Στο κέντρο με την ανοιχτόχρωμη στολή ο Charpy και δεξιά του ο Βαμβακάς.
Ο Βαμβακάς με το λευκό κοστούμι μαζί με προσκόπους, Κομοτηνή, χ.χ.
Ο Βαμβακάς μαζί με προσκόπους σε γεύμα, Κομοτηνή, χ.χ.
Ο Βαμβακάς μαζί με συνεργάτες του από την περίοδο της Διασυμμαχικής, Κομοτηνή, 6.5.1930.
Δυστυχώς οι φωτογραφίες που εντοπίστηκαν στο αρχείο και σχετίζονται με την περίοδο αυτή είναι ελάχιστες και μόλις σας τις παρουσιάσαμε σχεδόν όλες. Το αρχείο όμως περιέχει την πλούσια αλληλογραφία του Βαμβακά.
Αίτημα του Σωματείου Καπνεργατών Γκιουμουλτζίνας (Κομοτηνής) για οικονομική ενίσχυση, 15.3.1920. Το σωματείο σύμφωνα με την επιστολή ιδρύθηκε με ενέργειες του Βαμβακά.
Αίτηση του Μεμέτ Μουσταφά, μουσουλμάνου χωροφύλακα, για οικονομική βοήθεια ή «έστω και δι’ ολίγον άλευρον δια τον άρτον των τέκνων μου», 11.3.1920. Το αίτημα εγκρίθηκε «κατά το κρατούν δια τους μουσουλμάνους σύστημα» έκφραση που δεν ξέρουμε τι ακριβώς σημαίνει. Τα χαρτόσημα που επικολλήθηκαν στην αίτηση είναι βουλγαρικά με τυπωμένη όμως την ένδειξη «Thrace Interalliee».
Κατάλογος εμπορευμάτων που εισήχθησαν στην Ξάνθη από τις 22 έως τις 29 Μαρτίου. Ο κατάλογος συντάχθηκε από τις τελωνειακές αρχές της Διασυμμαχικής. Καταγράφονται αναλυτικά τρόφιμα, ποτά, χημικά, οικοδομικά υλικά, οικιακά είδη, υφάσματα, είδη ένδυσης και υπόδυσης, καλλυντικά και άλλα.
