Ο “Αίας” είναι το αρχαιότερο από τα σωζόμενα δράματα του Σοφοκλή. Ο μύθος του Αίαντα πέρασε από το ομηρικό έπος στη λυρική ποίηση και από εκεί στην τραγωδία. Κατά το μύθο, μετά το θάνατο του Αχιλλέα οι Έλληνες προκήρυξαν αγώνα με έπαθλο τα όπλα του νεκρού ήρωα, για να αναδειχθεί ο πρώτος στην ανδρεία. Το έπαθλο το διεκδίκησαν ο Οδυσσέας και ο Αίας, και οι κριτές έδωσαν τελικά τα όπλα του Αχιλλέα στον Οδυσσέα. Ο Αίας, οργισμένος για την αδικία που έγινε εις βάρος του, βγήκε τη νύχτα αποφασισμένος να εξολοθρεύσει τους αντιπάλους του. Αλλά η θεά Αθηνά του θόλωσε το νου και τον έστρεψε εναντίον των κοπαδιών, τα οποία και κατέσφαξε νομίζοντας ότι ήταν οι Αχαιοί.
Η τραγωδία του Σοφοκλή αρχίζει με μια δραματική προλογική σκηνή, που τοποθετείται χρονικά μετά από τα γεγονότα. Ο Οδυσσέας φτάνει μπροστά στη σκηνή του Αίαντα. Μέσα βρίσκεται ο Αίας με το φονικό σπαθί στο χέρι. Ο διάλογος Αθηνάς και Οδυσσέα φωτίζει την καταστροφή που έχει προηγηθεί και επιβεβαιώνει τόσο την αβεβαιότητα και την αστάθεια των ανθρώπινων πραγμάτων όσο και την αστάθμητη δύναμη των θεών, που ούτε υπόλογη ούτε σπλαχνική είναι απέναντι στον άνθρωπο. Το πρώτο και κύριο μέρος του έργου διαγράφει την πορεία του Αίαντα από την ακραία απόγνωση ως τον τραγικό θάνατο. Αριστουργηματικός είναι ο μονόλογος του Αίαντα σε ερημική ακρογιαλιά, λίγο πριν από την αυτοκτονία του.Το δεύτερο μέρος στρέφεται γύρω από τον νεκρό Αίαντα. Μετά τη σκηνή της αναζήτησης και το θρήνο, ακολουθεί η σύγκρουση και η αντιπαράθεση ανάμεσα στους Ατρείδες από τη μια μεριά, που απαγορεύουν την ταφή του νεκρού ήρωα, και στον Τεύκρο και τον Οδυσσέα από την άλλη, ο οποίος και κατορθώνει τελικά να πείσει τους Ατρείδες να επιτρέψουν την ταφή.
