Αθησαύριστα κείμενα του Εμμανουήλ Ροΐδη
Με αφορμή την επέτειο γέννησης του Εμμανουήλ Ροΐδη, 28 Ιουλίου 1836, αναδημοσιεύουμε το άρθρο του Παντελή Μπουκάλα στην εφημερίδα «Καθημερινή» (20-9-2005) για το βιβλίο «Αθησαύριστα κείμενα».
Η παρούσα έκδοση συγκεντρώνει κείμενα του Ροΐδη που δημοσιεύτηκαν στην πολιτικοσατιρική εφημερίδα “Ραμπαγάς” κατά την περίοδο 1882-1885 με τα ψευδώνυμα Lucifer και Λυγξ. Τα κείμενα αυτά προσθέτουν νέες σελίδες στο ροϊδικό έργο, που δεν είναι ως σήμερα πλήρως γνωστό, αποκαλύπτοντας συνάμα και τις σχέσεις του συγγραφέα με το ριζοσπαστικότερο έντυπο της δεκαετίας του 1880. Η δημοσιογραφική αρθρογραφία του Ροΐδη αποτελεί εξάλλου ουσιώδες συστατικό της συγγραφικής παραγωγής του εκείνης της περιόδου. Η κοσμική και πολιτική ζωή είναι τα δύο βασικά θέματα που κυριαρχούν στα ροϊδικά δημοσιεύματα του “Ραμπαγά”.
Σ’ αυτόν τον ζωηρό και συγκρουσιακό διάλογο του συγγραφέα με την κοινωνικοπολιτική επικαιρότητα αναδεικνύονται οι αφηγηματικές αρετές ενός σπουδαίου τεχνίτη του λόγου, αλλά και το κριτικό πνεύμα ενός ελεύθερου σκοπευτή, που εξαπολύει τα βέλη του επιλέγοντας ως μόνιμους ή ευκαιριακούς στόχους του λ.χ. τους πλουτοκράτες “ομογενείς”, τους πολιτικούς και τον τύπο, την ανορθολογική συμπεριφορά του πλήθους και άλλα πολλά. Όπως σημειώνει στα “Προλεγόμενά” του ο Παναγιώτης Μουλλάς, ο Ροΐδης “είναι ο άνθρωπος του αντί και του ανάμεσα. Του αντί: επειδή προκλητικός αμφισβητίας και αντισυμβατικός φορέας ενός λόγου-αντιλόγου τοποθετείται κατά κανόνα στον αντίποδα… Του ανάμεσα: γιατί βρίσκεται σε έναν ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στη δημοσιογραφία και το ύφος, στην αφήγηση και τον κριτικό στοχασμό, στην πριν και τη μετά το 1880 εποχή, στον εγκυκλοπαιδισμό και την επιστήμη, στη ρήξη και τη συνέχεια, βιώνοντας τις αντινομίες του καιρού του”.