Catastici Feudorum Crete: Catasticum Sexterii Dorsoduri 1227-1418

Έχουν περάσει 20 χρόνια από τότε που για πρώτη φορά στο Κρατικό Αρχείο της Βενετίας πήρα στα χέρια μου τους φακέλους που περιείχαν τα Κατάστιχα των φέουδων της Κρήτης. Ήταν λίγος καιρός αφότου είχα φτάσει στη Βενετία ως υπότροφος-ερευνητής του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας και είχα αποφασίσει η έρευνά μου να στραφεί γύρω από θέματα της αγροτικής κοινωνίας και οικονομίας του ύστερου Μεσαίωνα, των πρώτων δηλαδή αιώνων της βενετικής κυριαρχίας στην Κρήτη. Εξαιτίας του θέματος που είχα επιλέξει, στράφηκα πολύ γρήγορα στους φακέλους εκείνους από το αρχείο του Δούκα της Κρήτης που έφεραν την αρχειακή ένδειξη: Catastici Feudorum Crete.

Όπως διαπίστωσα, ο πρώτος από τους σχετικούς φακέλους περιείχε ένα μεγάλων διαστάσεων περγαμηνό “βιβλίο”, οι λατινόγλωσσες καταχωρίσεις του οποίου ήταν γραμμένες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους με ευμεγέθη και ευανάγνωστα γοτθικίζοντα γράμματα. Επρόκειτο για το Κατάστιχο των φέουδων του σεξτέριου του Dorsoduro (ή των Αγίων Αποστόλων, σύμφωνα με την αρχειακή ένδειξη).

Η ιδέα να εκδοθεί το Κατάστιχο αυτό, το καλύτερα σωζόμενο από τα Κατάστιχα των φέουδων της Κρήτης, άρχισε να σχηματοποιείται σταδιακά, ενώ την οριστική απόφαση για την έκδοσή του πήρα γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Την πρότασή μου αυτή, όπως και τη μελέτη και πιθανή έκδοση και των υπόλοιπων Κατάστιχων στο πλαίσιο του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, συζήτησα με τον τότε διευθυντή του Νικόλαο Οικονομίδη, ο οποίος την αποδέχτηκε αμέσως. […]

Η έκδοση μιας αρχειακής πηγής η ενός άλλου οποιουδήποτε κειμένου κρύβει εργασία που μόνο όσοι έχουν ήδη ασχοληθεί με κάτι ανάλογο ή γνωρίζουν τη διαδικασία αυτή μπορούν να αντιληφθούν. Ωστόσο οι εκδόσεις αυτές δεν γίνονται για να αποδειχτεί η ικανότητα του ερευνητή στη διεκπεραίωση της εργασίας αυτής, αλλά αποκλειστικά για την ανάδειξη των πηγών και την απόδοσή τους σε ένα ευρύτερο ερευνητικό κοινό, που για διάφορους λόγους δεν έχει τη δυνατότητα μελέτης τους από το χειρόγραφο. Η έκδοση μιας πηγής από τον ερευνητή που τη γνωρίζει καλά παρέχει ταυτόχρονα και όλα εκείνα τα κλειδιά που είναι απαραίτητα για την όσο το δυνατό καλύτερη προσπέλασή της και την αποδοτικότερη εκμετάλλευσή της.

Υπό το πρίσμα αυτό η έκδοση του Κατάστιχου των φέουδων του σεξτέριου του Dorsoduro της Κρήτης κρίθηκε αναγκαία όχι μόνο για να φτάσει σε περισσότερους ερευνητές διαφορετικών ειδικοτήτων, αλλά και για να δοθούν δρόμοι ανάγνωσης μιας ογκώδους και ορισμένες φορές περίπλοκης πηγής. […]

(από τον πρόλογο του βιβλίου)