Επιτομή της ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος

Όταν το 1976 η Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών επανεξέδιδε διά της φωτομηχανικής αναπαραγωγής την Επιτομήν της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος του Αμβροσίου Φραντζή με Εισαγωγήν του Γεωργίου Π. Κουρνούτου και μου ανετίθετο η σύνταξις γενικού αλφαβητικού ευρετηρίου και η όλη επιμέλεια της επανεκδόσεως, η παλαιοτέρα μου από την συνήθη επιστημονικήν χρήσιν γνωριμία με το ιστορικόν έργον του πρωτοσυγκέλλου Αμβροσίου Φραντζή μετεβλήθη σε πνευματική αναστροφή και ιστορικόν διάλογον μαζί του. Ήδη, τύχη αγαθή, μου δίδεται η ευκαιρία ενώπιον του Β’ Τοπικού Συνεδρίου Μεσσηνιακών Σπουδών εδώ στην πόλιν, όπου ο πρωτοσύγκελλος έζησε και είχε την έδραν της όλης του δραστηριότητος, να προβώ εις ανακοίνωσιν, που δεν αναφέρεται μεν στον βίον και το εκκλησιαστικόν, πολεμικόν, πολιτικόν και ιστορικόν εν γένει έργον του, έχει όμως πολύ στενήν σχέσιν προς την Μεσσηνίαν, Πρό του Κουρνούτου και άλλοι ησχολήθησαν με τον Φραντζή καθόλου ή εν μέρει. Ο Κ. Καλαντζής, ο πρωθιερεύς Ν. Παπαδόπουλος και ό Τ. Γριτσόπουλος. Ο τελευταίος έχει τοποθετήσει το ιστοριογραφικόν έργον του ανδρός δι’ αναλύσεως αυτού. Πρόθεσις του Φραντζή ήταν να συγγράψη γενικήν ιστορία, αλλά περιωρίσθη εις την «Επιτομήν» των αναφερομένων εις την Πελοπόννησο και πάντως δεν γράφει απομνημονεύματα, είναι δε μετριοπαθής, δίκαιος και αξιόπιστος πληροφορητής.
Δεν έχω πρόθεσιν ν’ ασχοληθώ με την μορφή ή την αξία του ιστορικού έργου του Αμβροσίου Φραντζή γενικώς ή ειδικώς, εμμέσως όμως ίσως η ανακοίνωσις συμβάλη εις την κατανόησιν του έργου. Εκείνο που ενδιαφέρει εδώ είναι να εξετάσωμε την σημασία που έχει το έργον του πρωτοσυγκέλλου Φραντζή με όσα και όπως εκθέτει για τα επαναστατικά γεγονότα της Μεσσηνίας, συγκρινόμενα ή εξεταζόμενα παραλλήλως προς όσα γράφουν οι σύγχρονοί του ιστοριογράφοι του Αγώνος και καθ’ εαυτά κρινόμενα. Προκαταβολικώς πρέπει να σημειωθή ότι το έργον του Φραντζή εξεδόθη από του 1839 μέχρι του 1841. Πρό αυτού είχαν εκδοθή τα απομνημονευτικά έργα του Π. Πατρών Γερμανού και του Χρ. Περαιβού, τα οποία και λέγει ότι ανέγνωσε ο πρωτοσύγκελλος

Πηγή