Ευρετήριον της μνημειακής ζωγραφικής του Αγίου Όρους

Η μνημειακή ζωγραφική κατέχει εξέχουσαν θέσιν είς τον καλλιτεχνικόν πλούτον του Αγιωνύμου ημών Όρους. Συνδεομένη αύτη εις τον ιερόν Άθω με την λατρείαν, πλέον εμφαντικώς από αλλού, αποτελεί μόνιμον μέριμναν των μοναχών, τόσον είς το επίπεδον εκφράσεως του ορθοδόξου δόγματος, όσον και εις εκείνον της υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητος. Η αθωνική μοναστική πολιτεία ήτο αποδέκτης σημαντικού μεριδίου της ηυξημένης και ποιοτικώς αναβαθμισμένης τοιχογραφικής δραστηριότητος, ή οποία παρετηρείτο είς τον ευρύτερον χώρον της Βαλκανικής. Προς τούτο και μετεκαλούντο είς το Άγιον Όρος οι καλύτεροι κάθε εποχής ζωγράφοι, δια να ιστορήσουν τα αγιορείτικα μνημεία. Τα καθολικά και αι τράπεζαι των Ιερών Μονών, τα εντός και εκτός των τειχών αυτών κατανυκτικά παρεκκλήσια, οι κοιμητηριακοί ναοί, καθώς και εκείνοι των ιερών καθισμάτων, κελλίων και ησυχαστηρίων, διασώζουν πλούσιον και ενδιαφέροντα εντοίχιον διάκοσμον. Εξ αυτών ευάριθμοι περιπτώσεις καταλέγονται είς τα αριστουργήματα της βυζαντινής ζωγραφικής, όπως αι τοιχογραφίαι του πανσέπτου Ναού του Πρωτάτου είς τάς Καρυάς. Είναι εκπληκτικόν το γεγονός, ότι είς τοσούτον σμικρόν γεωγραφικόν χώρον, ως ή ιερά αθωνική χερσόνησος, καταγράφεται τοσαύτη έκτασις τοιχογραφιών, αγγίζουσα την επιφάνειαν εκατόν περίπου χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων και εκπροσωπούσα, σχεδόν όλα, τα αναπτυχθέντα, από της οργανώσεως εν αύτη του μοναχικού βίου, καλλιτεχνικά ρεύματα.

(από το βιβλίο)