Γητειές. Σώμα Κυπριακών Επωδών, τόμοι Α΄-Β΄

Οι γητειές δεν είναι μέρος μιας και μοναδικής θρησκείας. Αυτές υπήρχαν και κατά την αρχαιότητα και συχνά επικαλούνταν και την ισχύ δυνάμεων, που αναγνωρίζονταν από τις επίσημες θρησκείες ως θείες.

Ο φόβος και ο πόνος ήταν, απ΄ ό,τι φαίνεται, συνεργοί υπέρ της δημιουργίας ενός κύκλου, μέσα στον οποίο οι δύο πνευματικές δυνάμεις, η νόηση και η εσωτερική ενορατική αίσθηση, μπορούσαν να δικαιολογήσουν την κάθε προσπάθεια για κατευνασμό του πλήθους των δυσκολιών και των ασθενειών, που μάστιζαν τους ανθρώπους. Φαίνεται ότι κείμενα και πρακτικές από δοξασίες κάθε προέλευσης κατόρθωναν πάντοτε να εμπλουτίζουν τις αντιλήψεις που, υπήρχαν σ΄ό,τι αφορά το κακό και τη γιατρειά του.

Μέσα από τις γητειές της Κύπρου βλέπουμε ξεκάθαρα τις ασθένειες να προσωποποιούνται , για να μπορούν να συμμετέχουν σε διάλογο και να εγκαθιστούν ένα είδος επικοινωνίας μεταξύ του ορατού και του αόρατου κόσμου. Το φαινόμενο, όμως, δεν αποτελεί Κυπριακή ιδιαιτερότητα, αφού και σε άλλους λαούς, όπως τους Σλάβους, τους Αλβανούς, τους Γερμανούς, τους σουηδούς, του Νορβηγούς κλπ, το ίδιο συμβαίνει. Αυτή η ενανθρώπηση φαίνεται να φτάνει μέχρι τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι θεωρούσαν τις ασθένειες ως παιδιά της Έριδος.

Μελετώντας τις γητειές της Κύπρου, συχνά εισερχόμαστε σε σκηνές όμοιες με εκείνες του αρχαίου Ελληνικού θεάτρου, στις οποίες οι Θεοί και οι άνθρωποι συναναστρέφονται στο ίδιο επίπεδο. Οι ασθένειες, και γενικά οι πέρα από τον άνθρωπο κακές δυνάμεις, παίρνουν σάρκα και οστά, για να στηθούν ενάντια της πορείας της ζωής με το προσωπείο του κακού. Ο ίκτερος είναι, παραδείγματος χάριν, ο Όχταρας, ο κίτρινος, ο συνάδελφος του Χάρου και συνάγαμος (συνάγωγος) του θανάτου. Τον δε διάλογο με τον Όχταρα τον κάνει η ίδια η Παναγία. Σε κάποιο άλλο σκηνικό, η αμυγδαλίτις είναι ο αδερφός του Χάρου και έχει άλλα έξι  αδέρφια. Η στέρα πάλιν, δηλαδή ο κωλικός των εντέρων και της μήτρας, είναι η μελανή σκιά που τρώγει και πίνει το αίμα των ανθρώπων. Παρόμοια προσωποποίηση συναντούμε και μέσα στις παραδόσεις σε σχέση με επιδημικά νοσήματα, κυρίως νοσήματα της ευλογιάς, της πανώλης, και της χολέρας.