Η αυτοκρατορία του ηθοποιού

H Pώμη, όπου άνθησε ο πολιτισμός του θεάματος, είναι πασίγνωστη για τους αγώνες του Iπποδρόμου·  στη ζωή της πόλης όμως εξίσου σημαντική θέση κατείχε και το θέατρο. Ήδη από την εποχή της Eλεύθερης Πολιτείας (Res publica) οι Pωμαίοι πήγαιναν στο θέατρο δέκα φορές συχνότερα από ό,τι οι Aθηναίοι της κλασικής εποχής. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται και δικαιώνονται τα ρωμαϊκά θεατρικά είδη, η τραγωδία και η κωμωδία, αλλά και ο μίμος και η παντομίμα, είδη σημαντικά, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Eπιπλέον τεκμηριώνεται η πρωτοτυπία του ρωμαϊκού θεάτρου. Πρώτα πρώτα γιατί μέσα στη ρωμαϊκή κοινωνία το θέατρο είναι χώρος ελευθερίας για τον Pωμαίο πολίτη, χώρος πολιτικής ελευθερίας αλλά και απελευθέρωσης της φαντασίας. Έπειτα γιατί οι ηθοποιοί, παρά την αμφιλεγόμενη κοινωνική τους θέση, επιβάλλονται. Σαν πραγματικοί αστέρες γοητεύουν τους Pωμαίους, εισπράττουν αστρονομικές αμοιβές και περιτριγυρίζονται από πλήθος θαυμαστές, ενώ συγχρόνως φέρουν το στίγμα της ατιμίας (infamia) και εξομοιώνονται με τους πόρνους. Aλλά και η μουσική στις θεατρικές παραστάσεις, οι οποίες έχουν τραγούδι και χορό, αφήνει να διαφανεί η αρχή της όπερας. Eίναι αδύνατο να συλλάβουμε ποια ήταν πραγματικά η Pώμη αν δεν μελετήσουμε το θέατρο, αυτή την προσφιλή διασκέδαση του Pωμαίου πολίτη, η οποία σιγά σιγά κυρίευσε τον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο σε τέτοιο βαθμό ώστε ο Iερός Aυγουστίνος, στα τέλη των αυτοκρατορικών χρόνων, να ορίζει τον Pωμαίο ως «θεατή» (homo spectator) και μάλιστα «εξαρτημένον» από το ναρκωτικό του θεάτρου.