Ο τόμος περιλαμβάνει τα Πρακτικά του Συνεδρίου που οργανώθηκε από το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών/ ΕΙΕ σε συνεργασία με την Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού (Αθήνα, 24-25 Νοεμβρίου 1993). Στις δώδεκα ανακοινώσεις του τόμου θίγονται όψεις της εβραϊκής παρουσίας στον ελλαδικό χώρο κατά την διάρκεια δεκαπέντε περίπου αιώνων. Στη μακρά αυτή ιστορική περίοδο το εβραϊκό στοιχείο συμβιώνει με τους Χριστιανούς, συνεχώς προσαρμοζόμενο στις νέες ιστορικές συνθήκες. Παρά τις περιοριστικές διατάξεις των αυτοκρατόρων της πρώιμης αλλά και της μέσης βυζαντινής περιόδου, τα μέλη των οργανωμένων εβραϊκών κοινοτήτων είναι ακμαία και δραστήρια στις πόλεις του ελληνικού χώρου, επιδιδόμενα σε ποικίλα επαγγέλματα. Η λατινική κυριαρχία επί σημαντικού τμήματος της αυτοκρατορίας στις αρχές του 13ου αι. και η παλινόρθωση της βυζαντινής δύναμης ώς την οθωμανική κατάκτηση συνιστούν αναμφισβήτητη τομή στην ιστορία των ελλήνων Εβραίων, που διαβιώνουν σε ένα πλαίσιο πολιτικής ρευστότητας και οικονομικής δυσπραγίας. Τα νέα οικιστικά κέντρα που αναπτύσσονται παράλληλα με τα ήδη υφιστάμενα προσελκύουν πολλούς εβραίους. Την προσέλκυση αυτή ενθαρρύνει η πολιτική των πρώτων Παλαιολόγων. Αντίστοιχα θετική, σε γενικές γραμμές, αποδείχθηκε και η πολιτική της Βενετίας προς τους Εβραίους. Τέλος, η πολιτική ανοχής των Οθωμανών προς τις μη μουσουλμανικές μονοθεϊστικές θρησκείες σε συνδυασμό με το καθεστώς της απόλυτης οικονομικής ελευθερίας συνέβαλαν σημαντικά στην περαιτέρω ανάπτυξή τους.
(πηγή: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών)
