Οι πρώτοι Έλληνες στη Δύση

Απο τα εξαιρετικά επιτεύγματα της Γεωμετρικής Εποχής στην Ελλάδα, εκείνο με τις σοβαρότερες συνέπειες υπήρξε σίγουρα η έναρξη των επαφών με τη Δύση: έτσι άνοιξε ο δρόμος της διάδοσης μιας τεχνολογίας και ενός πολιτισμού απαράμιλλου, που σφράγισαν ανεξίτηλα τον δυτικό κόσμο. Οι δημιουργοί αυτής της εκπληκτικής επιχείρησης υπήρξαν Έλληνες, οι Ευβοείς, οι οποίοι ήδη πριν από την ίδρυση της Ρώμης είχαν οργανώσει μια σταθερή βάση στις Πιθηκούσσες, το σημερινό Λάκκο Αμένο στη νήσο Ίσκια, στον κόλπο της Νεάπολης. Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει για πρώτη φορά στο κοινό των μη ειδικών το στοιχείο που ανέτρεψε τις προηγούμενες γνώσεις μας σχετικά με τους πρώτους αυτούς Έλληνες της Δύσης: πρόκειται για τις ανασκαφές που διεξάγει από το 1952 στις Πιθηκούσσες ο Τζιόρτζιο Μπούχνερ, ανασκαφές σε διάφορες περιοχές, καθεμιά από τις οποίες αποκαλύπτει και μια διαφορετική όψη της καθημερινής ζωής σε ένα από τα μεγάλα σταυροδρόμια του αρχαίου κόσμου. Από την ανάλυση των ευρημάτων της νεκρόπολης, της ακρόπολης και του περιφερειακού συνοικισμού των τεχνιτών φαίνεται καθαρά πόσο η πρώτη αυτή ελληνική εγκατάσταση στην Ιταλία ξεχωρίζει από τον μεταγενέστερο αποικιακό κόσμο της Μεγάλης Ελλάδας για διάφορους λόγους, ένας από τους οποίους ―και όχι ο πιο ασήμαντος― είναι η παρουσία και άλλων κατοίκων, μεταναστών από την Εγγύς Ανατολή. Ακόμα και στο θέμα της επίδρασης του ελληνικού αποικισμού στους αυτόχθονες λαούς της ιταλικής χερσονήσου, οι Πιθηκούσσες ρίχνουν νέο φως: στον εξελληνισμό του ετρουσκοϊταλικού κόσμου οφείλεται, μεταξύ άλλων, η υιοθέτηση της ιδέας της πόλης-κράτους, της γραφής, της καλλιτεχνικής αναπαράστασης της ανθρώπινης μορφής. Τα υπέροχα αυτά δώρα τα έφεραν στην Ιταλία του 8ου π.Χ. αιώνα οι πρωτοπόροι Ευβοείς, και οι Ετρούσκοι τα φύλαξαν και τα μετέφεραν στη Ρώμη, για να φτάσουν έτσι ως εμάς, τους σύγχρονους Ευρωπαίους.