Σχέσεις της Μονής Πάτμου με τον δυτικό κόσμο

«Η αρχειακή ύλη που παρουσιάζεται σε αυτήν την εργασία αναφέρεται στις τύχες της Πατμιακής Μονής κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο και ιδιαίτερα στις σχέσεις της με τον δυτικό κόσμο. Οι αρχειακές αποδείξεις φυλάγονται στη βιβλιοθήκη της Μονής Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο και έχουν σωθεί ως τις μέρες μας χάρη στις άοκνες προσπάθειες που καταβάλλει διαχρονικά η μοναστική κοινότητα για την προστασία της πολύτιμης πολιτισμικής περιουσίας της.
Η έκδοση ενός ογκώδους και περίπλοκου αρχειακού σώματος κρύβει ερευνητικό κόπο που μόνο όσοι έχουν ασχοληθεί με τέτοιου είδους εκδοτική διαδικασία είναι σε θέση να καταλάβουν. Οι δυσκολίες είναι ακόμη μεγαλύτερες όταν, όπως στην περίπτωση του πατμιακού αρχείου, ο συνεκτικός αρχειακός δεσμός του σώματος έχει χαθεί και η θεματική και χρονολογική συνάφεια έχει διαταραχθεί• κι ακόμη όταν το αρχειακό σύνολο έχει ποικίλο περιεχόμενο, είναι γραμμένο σε διάφορες γλώσσες (λατινική, ιταλική, βενετική, ισπανική, ελληνική) και επιπλέον όταν εκτείνεται χρονικά σε πολλούς αιώνες. Τα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν, εκτός από την ανάγνωση και μεταγραφή συχνά εξαιρετικά δυσανάγνωστων εγγράφων και εκτός από την κατανόηση δυσκολονόητων ή και άγνωστων όρων και λέξεων της βενετικής και της κρητικής διαλέκτου, αφορούσαν κυρίως την επεξεργασία του υλικού και τον τρόπο προσέγγισής του. Με βάση το περιεχόμενό τους οι αρχειακές αποδείξεις ταξινομήθηκαν σε δύο θεματικές ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει τα έγγραφα που αφορούν στις σχέσεις της Μονής με ηγεμόνες και αξιωματούχους της Δύσης (15ος-18ος αι.), πολλά από τα οποία έχουν εκδοθεί πλημμελώς από τον O. Rayet (1873), τους (αββά) Duchesne και Bayet (1876) και τους Fr. Miklosich και Ios. Müller, με την συνδρομή προφανώς των λογίων, φωτισμένων διδασκάλων της Πατμιάδος Σχολής Ιωάννου Σακκελίωνος και Ιεροθέου Φλωρίδου, ενώ στη δεύτερη ενότητα εντάχθηκαν τα έγγραφα που αφορούν στο πατμιακό μετόχι στον Στύλο της Κρήτης (13ος-17ος αι.)».

Η εκτενής ιστορική Εισαγωγή, η οποία προηγείται της παρουσίασης των εγγράφων, αξιοποιεί τις πληροφορίες που προκύπτουν από το Πατμιακό αρχειακό υλικό και συμβάλλει στη διαμόρφωση εικόνας όχι μόνο για την ιστορία της ίδιας της Μονής, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του νοτιοανατολικού Αιγαίου. Να σημειωθεί εξάλλου ότι οι πρώτες επιστημονικές αποστολές που πραγματοποίησε η συγγραφέας ως ερευνήτρια του ΚΒΕ/ΕΙΕ, με σκοπό την έρευνα του συγκεκριμένου αρχειακού υλικού έγιναν στις αρχές του 1970, ενώ ακολούθησε πολυετής και επίπονη εργασία εκ μέρους της, προκειμένου η έρευνα αυτή να δημοσιοποιηθεί ολοκληρωμένα στην προαναφερόμενη έκδοση.