Συμπληρωματικός κατάλογος ελληνικών χειρογράφων Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου Αγίου Ὀρους (426-557)

«”Το Άγιον Όρος”, γράφει ο ομότιμος καθηγητής βυζαντινής αρχαιολογίας Σ. Καδάς στον Πρόλογο του βιβλίου του Τα εικονογραφημένα χειρόγραφα του Αγίου Όρους, “σεμνύνεται ιδιαίτερα για τις πλούσιες και καλά οργανωμένες βιβλιοθήκες, που λειτουργούν στο Πρωτάτο, στις είκοσι μονές, στις δώδεκα σκήτες και σε μερικά από τα άλλα καθιδρύματά του.
Οι μεγαλύτερες από αυτές διαιρούνται συνήθως σε δυο τμήματα: α) των εντύπων και β) των χειρογράφων (…). Στα δεύτερα τμήματα διατηρούνται τα χειρόγραφα, ελληνικά κυρίως αλλά και ξένα, τα οποία ανέρχονται ήδη σε 16.000 περίπου, αριθμός που αυξάνεται συνεχώς με τον εμπλουτισμό των αγιορείτικων βιβλιοθηκών με νέα.
“Τα χειρόγραφα χαρακτηρίζονται ανεκτίμητοι θησαυροί συγκροτώντας ταυτόχρονα, μαζί με τα άλλα αξιόλογα κειμήλια, την κινητή αγιορείτικη κληρονομιά. Ως προς την προέλευσή τους, γνωρίζουμε ότι έφθασαν στο Όρος με πολλούς τρόπους και από διάφορες κατευθύνσεις. Τα περισσότερα αποτελούν δώρα βυζαντινών αυτοκρατόρων, ηγεμόνων (…), πατριαρχών, άλλων εκκλησιαστικών ή κοσμικών αξιωματούχων, καθώς και απλών πιστών. Στη συνέχεια τα διαφύλαξε εκεί ευλαβικά μέχρι σήμερα η αδιάκοπη φροντίδα των σεβαστών αγιορειτών πατέρων, και μάλιστα πολλές φορές αντιμετωπίζοντας μεγάλους κινδύνους “.
[…] Τα χειρόγραφα της ιεράς μονής Ξηροποτάμου ανέρχονται σήμερα σε 558. Τα 22 είναι περγαμηνά και τα 536 χαρτώα. Τα καταλογογραφημένα είναι 425. Τα 341 από αυτά περιγράφει ο Σπ. Λάμπρος στον Α’ τόμο του καταλόγου του, ενώ τα υπόλοιπα 84, τα οποία εντάχθηκαν στη συλλογή ύστερα από την καταγραφή του Λάμπρου, περιλαμβάνονται, μαζί με τα πρώτα 341, στον κατάλογο του Ευδοκίμου Ξηροποταμηνού, που δημοσιεύθηκε το 1932. Τα ακαταλογογράφητα είναι 133, και πρόκειται για προσθήκες μετά το 1932, και κυρίως κατά τα έτη 1980-1986…».

(από την εισαγωγή της έκδοσης)