Τα σατιρικά δημοτικά τραγούδια

Τα σατιρικά δημοτικά τραγούδια ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία των λυρικών τραγουδιών, των τραγουδιών δηλαδή που έχουν τελικά τοπικό και ευρύτερα εθνικό μόνο χαρακτήρα, σε αντίθεση με άλλες κατηγορίες τραγουδιών, όπως εκείνη των διηγηματικών (κυρίως παραλογών), τα οποία λόγω του χαρακτήρος και περιεχομένου των κινούνται και διαδίδονται με ευκολία σε διεθνές επίπεδο και έτσι, προσαρμοζόμενα αναλόγως, αποτελούν, από θεματική άποψη, κτήμα πολλών λαών, ιδίως ευρωπαϊκών. Ο όρος σατιρικά δηλώνει και τον σκοπό στον οποίο τα τραγούδια αυτά αποβλέπουν, που δεν είναι άλλος απο το να σατιρίσει και να σκώψει ο λαός πρόσωπα και ελαττώματά των, καταστάσεις, γεγονότα κ.α. Ποιά ειδικότερα είναι τα πρόσωπα και τα γεγονότα αυτά, τα οποία αποτελούν τα θέματα των σατιρικών τραγουδιών, θα φανεί με σαφήνεια παρακάτω, στο κύριο μέρος της εργασίας αυτής, όπου γίνεται ο αρμόζων λόγος για τα επί μέρους ζητήματα. Εκείνο που πρέπει από τώρα να τονισθεί είναι ότι η παρούσα έκδοση των σατιρικών τραγουδιών έχει τον τύπο της «Εκλογής», μάλλον διευρυμένης, αλλιώς θα έπρεπε τα κείμενα να είναι λιγότερα και αντιπροσωπευτικότερα, (όπως συμβαίνει π. χ. με τα Ελληνικά δημοτικά τραγούδια, τομος Β’, σ. 193 – 214 του Δημ. Πετρόπουλου, όπου περιλαμβάνονται και αρκετές παραλλαγές που δημοσιεύονται εδώ), πάντως δεν αποτελεί corpus των σατιρικών τραγουδιών, οπότε θα έπρεπε ενδεχομένως να δημοσιευθούν όλα τα τραγούδια και μάλιστα με την μελωδία των – αφού είναι τραγούδια – όπου, έστω, έχει αυτή καταγραφεί, πράγμα που για λόγους ευνόητους θα ήταν μάλλον αδύνατο.
(ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΟΥ Σ. Δ. ΗΜΕΛΛΟΥ)

Περιλαμβάνει τα εξής επί μέρους κεφάλαια: Εισαγωγή, Τα κείμενα. Ι. Σατιρικά ανδρών-γυναικών. ΙΙ. Σατιρικά γερόντων. ΙΙΙ. Σατιρικά κληρικών. IV. Σατιρικά ζώων. V. Σατιρικά ποικίλα. Η μουσική. Ι. Μουσικολογικές παρατηρήσεις. Σε κάθε κατηγορία τραγωδιών προηγείται εισαγωγικό σημείωμα στο οποίο γίνεται λόγος και για την βιολογία (λειτουργία) των τραγουδιών, ενώ η συνεξέταση λόγου και μουσικής συντελεί στη βαθύτερη κατανόηση του δημοτικού τραγουδιού. Συγκεκριμένα οι μουσικολογικές παρατηρήσεις μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια ευρύτερη και λεπτομερέστερη έρευνα των ελληνικών σατιρικών τραγουδιών.