«Αισθητική και πνευματική συγκίνηση αντανακλώνται σχεδόν από το σύνολο του έργου του μεγάλου μας λαϊκού ζωγράφου, που είναι διαποτισμένο από την ιστορία και τις φυσικές ομορφιές του τόπου μας, αφού ο ασυμβίβαστος ζωγράφος επίμονα βύθιζε το βλέμμα του στους πανάρχαιους χρόνους και τα πάθη του λαού μας, αναζητώντας την αλήθεια της ζωής. Η απλοϊκότητα της δουλειάς του, με την αμείωτη ιστορική και αισθητική διάρκεια, μαρτυρά τη σοφία του, με τις ζυγισμένες εντάσεις, που δημιουργούν τα αντιθετικά χρώματα, άλλοτε ζωηρά και δραματικά, άλλοτε απαλά και λυρικά. Η ζωγραφική του, σε όλη σχεδόν την έκτασή της, διαπνέεται από τη δύναμη των μύθων της αρχαίας Ελλάδας, το ρωμαίικο ήθος και την παλληκαριά των ηρώων του 1821, αλλά και την αξεπέραστη ομορφιά του ελληνικού τοπίου. Με τα λίγα γράμματα που γνώριζε, συνήθως συνόδευε τις εικόνες των έργων του με ασύντακτα και ανορθόγραφα επεξηγηματικά κείμενα, επιθυμώντας να συμπληρώσει ή να επιβεβαιώσει αυτή την ίδια τη πρόθεσή του για τη δύναμη των εικόνων του, τους ήρωες και τους θεούς, τη θάλασσα και τα βουνά, τα πεύκα και τις ελιές. Ένας κόσμος, από τη Μυτιλήνη έως το Πήλιο, με μια φλογερή έξαρση για την ιστορία μας, αλλά και εικόνες από την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, μέχρι την Αίγυπτο, την Ιταλία, το Ισραήλ, τη Δαμασκό, αλλά και την Ρωσοϊαπωνική Ναυμαχία και την Παράταξη του στρατού του Μ. Ναπολέοντος, μεταξύ των άλλων.
[…] Ο Θεόφιλος είναι ακλόνητος θεματοφύλακας της ελληνικής πολιτιστικής συνέχειας. Δεν τον ενδιέφεραν οι απλές απεικονίσεις της στιγμής, αλλά η πολυπρόσωπη αποτύπωση γεγονότων και αγωνιστών, που κατάφεραν να περάσουν από το “εγώ” στο “εμείς”. Η θεματογραφία του βασιζόταν σε διηγήσεις και η ζωγραφική του στο ένστικτο και τη βυζαντινή αγιογραφία, σε μια εποχή που οι λίγοι φίλοι της τέχνης περιφρονούσαν τη λαϊκή τέχνη και είχαν στραμμένο το βλέμμα τους στην κλασική ζωγραφική της Σχολής του Μονάχου, στα έργα των Γύζη, Λύτρα, Ιακωβίδη και Βολανάκη, μεταξύ άλλων…».
Τάκης Μαυρωτάς
(από το βιβλίο)
