20 βιβλία και CD για τις μέρες του Πάσχα
– Δε μου λες, γιατί τη Μεγάλη Παρασκευή τη νύχτα δε λαλούσαν τ’ αηδόνια και τώρα λαλούν;
– Από τη χαρά τους για την Πασχαλιά, του λέω, δεν καταλαβαίνεις;
Αδάμ, Από το χωριό μου
Ο “Θρήνος της υπεραγίας Θεοτόκου” γράφτηκε από άγνωστο ποιητή γύρω στο 1400 και έχει τη μορφή μονολόγου που απευθύνεται κυρίως στον Χριστό.
Η κριτική έκδοση που επιμελήθηκε ο Β. Φ. Μπάκκερ αποκαθιστά το αρχικό κείμενο του “Θρήνου” και διερευνά τη χρήση του, ενώ ταυτόχρονα δίνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να παρακολουθήσει την εξέλιξη του κειμένου διαμέσου των αιώνων.
Στην εκτενή εισαγωγή του ο Μπάκκερ εξετάζει και συγκρίνει τα έξι χειρόγραφα στα οποία παραδίδεται ο “Θρήνος” σε ελληνικό κείμενο. Παραθέτει επίσης και σχολιάζει τις μεταγενέστερες εκδόσεις του λατινικού κειμένου, επισημαίνοντας τις διαφορές που παρατηρούνται. Ο Μπάκκερ, στην προσπάθειά του να προσδιορίσει το πνευματικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε ο “Θρήνος”, ανατρέχει σε πολλές πηγές και αναφέρεται σε διάφορα βυζαντινά υμνογραφικά και λειτουργικά κείμενα. Επιπλέον, αναλύει τη δομή και το ύφος, τη γλώσσα και το μέτρο του “Θρήνου” και τον συγκρίνει με άλλα έργα που γράφτηκαν στην ίδια περίοδο. Τέλος, αναζητεί τα ίχνη της επίδρασής του σε μεταγενέστερα έργα.
– Δε μου λες, γιατί τη Μεγάλη Παρασκευή τη νύχτα δε λαλούσαν τ’ αηδόνια και τώρα λαλούν;
– Από τη χαρά τους για την Πασχαλιά, του λέω, δεν καταλαβαίνεις;
Αδάμ, Από το χωριό μου
Στο Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του ΜΙΕΤ, μεταξύ των μουσικών χειρογράφων της συλλογής, φυλάσσεται και μια μουσική ανθολογία που τοποθετείται στα τέλη του 18ου αιώνα και περιλαμβάνει κυρίως «εξηγήσεις» ενός σημαντικού μεταβυζαντινού μουσικού, του Πέτρου Πελοποννήσιου, του επιλεγόμενου Λαμπαδάριου (ακμή 1760–1777 περ.). Στα φφ. 93v-94v καταγράφεται, με την επιγραφή «Εἰς τὸν Ἐπιτάφιον, ἦχος πλ. α΄», η μουσική απόδοση ενός από τα πιο αγαπητά τροπάρια της υμνογραφίας της Μεγάλης Εβδομάδας: «Σὲ τὸν ἀναβαλλόμενον τὸ φῶς ὥσπερ ἱμάτιον…». Το τροπάριο αυτό ακούγεται στους ναούς το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, αμέσως μετά την τελετή της Αποκαθήλωσης. Η αρχή του, δανεισμένη από τον δεύτερο στίχο του Ψαλμού 103, συνδέεται με μια έκφραση που χρησιμοποιείται στην καθημερινή μας γλώσσα: «του έψαλε τον αναβαλλόμενο». Ίσως εξαιτίας του μήκους και του ύφους του τροπαρίου η φράση συνδέθηκε με την έκφραση επιτιμητικών και δριμειών παρατηρήσεων.
Η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας είναι προ των πυλών, κι εμείς ξεχωρίσαμε οκτώ καλαίσθητες εκδόσεις και πέντε μουσικά έργα (CD) από το ΜΙΕΤ και τους συνεργαζόμενους φορείς. Βιβλία θεολογικού περιεχομένου, βιβλία τέχνης, αλλά και κείμενα βυζαντινής και νεοελληνικής γραμματείας, μαζί με πέντε ηχογραφήσεις από το «Μουσικοδιδασκαλείον» της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου, μας εισάγουν στο πνεύμα κατάνυξης και μυσταγωγίας των ημερών.