Το Δίλημμα της πεταλούδας

Σύμφωνα με τη θεωρία του χάους, ένα φαινομενικά ασήμαντο συμβάν μπορεί να λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις, αν πυροδοτήσει ένα μηχανισμό αλυσιδωτών αντιδράσεων, άλλως, επί το γλαφυρότερον (κατά τον γνωστό αμερικανό Μετεωρολόγο Edward Norton Lorentz), «Μια πεταλούδα που χτυπά τα φτερά της στον Αμαζόνιο θα μπορούσε να είναι υπεύθυνη για την καταιγίδα που θα ξεσπάσει την επόμενη μέρα ή τρεις μήνες αργότερα στην Κίνα».
Με αφορμή, λοιπόν, το δίλημμα της πεταλούδας που διστάζει να πετάξει, αναλογιζόμενη τις απρόβλεπτες επιπτώσεις που ενδέχεται να έχει η κίνησή της, ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος μας εισάγει στο γοητευτικό χώρο της οικολογίας, από τις απαρχές του κόσμου ως τις μέρες μας. Μας καθιστά κοινωνούς του θαύματος της ζωής και ταυτόχρονα μας προβληματίζει βαθύτατα για το μέγεθος της ανθρώπινης ευθύνης στην πρόκληση των σύγχρονων, πολυσύνθετων περιβαλλοντικών προβλημάτων, οι συνέπειες των οποίων παραμένουν δυστυχώς απρόβλεπτες. Γιατί ο άνθρωπος, ως κυρίαρχος της φύσης, επηρεάζει όσο κανένα άλλο έμβιο ον την εξέλιξη πάνω στη γη.
Όπως εξηγεί ο συγγραφέας, «η πρόθεσή μου δεν ήταν να κάνω ένα αυστηρό επιστημονικό σύγγραμμα ούτε να ακολουθήσω μια συστηματική προσέγγιση σαν αυτή που συνηθίζεται σε πολλά πανεπιστημιακά συγγράμματα. Το εγχείρημά μου μοιάζει περισσότερο με την χαοτική κίνηση σε ένα πεδίο ελκυστών, προκειμένου να υπογραμμιστεί μ’ αυτόν τον τρόπο η σχετικότητα της γνώσης και η προσεγγιστικότητα των υποθέσεων χωρίς ωστόσο να προδοθεί η ιδέα της καθολικότητας και η ανάγκη της ακόμα μεγαλύτερης εμβάθυνσης σ’ ένα κόσμο που χάνεται καθώς τον πλησιάζουμε, όπως τα οράματα της ερήμου. Γιατί σε κάθε περίπτωση ισχύει η ρήση του Αριστοτέλη ότι “το πραγματικό διάβημα στην μελέτη της φύσης είναι να κάνουμε τα πράγματα που μας φαίνονται καθαρά κι αναγνωρίσιμα, να είναι καθαρά κι αναγνωρίσιμα αφ’ εαυτών”. Φυσικά αυτό εξαρτάται από τη μέθοδο και τα εργαλεία».
Σε μια εποχή γεμάτη αντιφάσεις και αβεβαιότητες, όπου ακόμα και η Διεθνής Συμφωνία για την Κλιματική Αλλαγή, που τόσο δύσκολα επιτεύχθηκε πριν από ένα χρόνο στο Παρίσι, κλυδωνίζεται από όψιμους τακτικισμούς και εγωιστικές προσεγγίσεις, ο συγγραφέας έρχεται με το βιβλίο του να μας θυμίσει, με τον πιο απλό και ειλικρινή τρόπο, ότι το εύθραυστο μέλλον του πλανήτη εξαρτάται πρωτίστως από εμάς και τις επιλογές μας.