Το Φως του Απόλλωνα

Το φαινόμενο της επιστροφής στα διδάγματα της Αρχαιότητας αποκτά οικουμενικές διαστάσεις στον καιρό της Ιταλικής Αναγέννησης. Τα πρώτα σημάδια του ανανεωτικού πνεύματος εμφανίζονται από τα μέσα του 14ου αιώνα, στον καιρό του Πετράρχη και του Βοκκάκιου, ενώ επεκτείνονται και καλύπτουν όλους του τομείς της πνευματικής ζωής τον 15ο αιώνα (Quattrocento), με επίκεντρο τη Φλωρεντία, τη Βενετία και τις πριγκιπικές αυλές της ιταλικής χερσονήσου. Ο διάλογος με την Αρχαιότητα φτάνει στην αποκορύφωσή του με την Κλασική Αναγέννηση τις πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα (Cinquecento). Πολιτικοί θεσμοί και πρακτικός βίος, ηθική, φιλοσοφία, γλώσσα, λογοτεχνία και πάνω απ’ όλα η καλλιτεχνική δημιουργία μαρτυρούν την επίδραση της Αρχαιότητας.

Η νοσταλγία της Αρχαιότητας έχει τις ρίζες της στα κοινά ιδανικά, στην κοινή κοσμοθεωρία των δυο εποχών, στον ανθρωποκεντρισμό. Η αρχή του Έλληνα σοφιστή Πρωταγόρα γίνεται το έμβλημα της νέας εποχής: «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» (Μέτρο για όλα τα πράγματα είναι ο άνθρωπος).

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο δημιουργείται το πνευματικό κίνημα του Ουμανισμού, του Ανθρωπισμού. Οι ουμανιστές ανακαλύπτουν και

μελετούν τους αρχαίους συγγραφείς, οι βυζαντινοί λόγιοι καλούνται στην Ιταλία να διδάξουν την ελληνική γλώσσα, οι καλλιτέχνες εμπνέονται από αρχαία πρότυπα και δημιουργούν αριστουργήματα. Πεντακόσια σπάνια εκθέματα από εκατόν εξήντα μουσεία όλου του κόσμου εικονογράφησαν με πληρότητα αυτό το μοναδικό φαινόμενο. Θρυλικοί καλλιτέχνες, Ντονατέλλο, Γκιμπέρτι, Λούκα ντελλα Ρόμπια, Μαντένια, Μποτιτσέλλι, Πολλαγιουόλο, Γκιρλαντάιο, Λεονάρντο, Ραφαήλ, Μιχαηλάγγελος, Μπελλίνι, Τιτσιάνο, Τιντορέττο, Βερονέζε και πολλοί άλλοι μας αποκάλυψαν τη δική τους Ελλάδα.

Πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, χάλκινα αγαλματίδια, σχέδια, εικονογραφημένα χειρόγραφα, μετάλλια, αριστουργήματα μικροτεχνίας, καμέοι, νυφιάτικες κασέλες, μαγιόλικες ξαναζωντάνεψαν τον μαγικό κόσμο της Αναγέννησης σφραγισμένο από τη νοσταλγία της Ελληνικής Αρχαιότητας.

Η έκθεση αποτέλεσε καρπό επιστημονικής συνεργασίας ανάμεσα στο Ίδρυμα Ρομπέρτο Λόνγκι της Φλωρεντίας (Fondazione di Studi di Storia dell’Arte Roberto Longhi) και της Εθνικής Πινακοθήκης της Αθήνας.

(πηγή: Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου)