Paris 1900

«…Συμβολική αποκορύφωση της Μπελ Επόκ, η Παγκόσμια Έκθεση του 1900 συνόψιζε επίσης τα αντινομικά χαρακτηριστικά της. Ο Συμβολισμός, η αναζήτηση του πνευματικού στοιχείου στη φύση και στην τέχνη, ένα πανευρωπαϊκό ρεύμα που αναπτύσσεται, στο τέλος του 19ου αιώνα, σε αντίθεση προς το Θετικισμό και το Ρεαλισμό, και η ομόλογη τάση της Αρ Νουβώ, με την οργιαστική διακοσμητική υπερβολή της, συνυπάρχουν και συγκρούονται με τις αυστηρές μεταϊμπρεσιονιστικές αναζητήσεις καλλιτεχνών όπως ο Cézanne, που έμελλε σύντομα να αναδειχθεί σε πρόδρομο του Κυβισμού. Τα τελευταία εκλεκτικά κτίρια με τα περίτεχνα και ανθηρά στολίδια, λαξευμένα στην πέτρα και στο μάρμαρο, και οι δαντελένιες σιδηροκατασκευές συναντούν τις πρώτες μοντέρνες οικοδομές από μπετόν αρμέ, που έμελλε να προσδιορίσουν την αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα.

Το Grand και το Petit Palais, που χτίστηκαν ειδικά για την Παγκόσμια Έκθεση του 1900, ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, ενώ ο επιβλητικός Πύργος του Άιφελ, ένας αιθέριος ύμνος γραμμένος στο χάλυβα, που δέσποζε στην Έκθεση του 1900 και επέτρεπε στους επισκέπτες της να αγκαλιάσουν τον ευρύτατο ορίζοντά της, ήταν κληροδότημα από την προηγούμενη Έκθεση του 1889.

[…] Γενναία ήταν και η εκπροσώπηση της μικρής Ελλάδας με πολυάριθμους ζωγράφους και γλύπτες, απ’ όπου δεν έλειπαν και οι γυναίκες. Άλλωστε η Ελλάδα, όπως μας αποκαλύπτει εμπεριστατωμένο άρθρο της επιμελήτριας της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίας Κατσανάκη, δεν έλειψε από καμιά διεθνή καλλιτεχνική διοργάνωση της Ευρώπης ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα. Τα έργα της ελληνικής καλλιτεχνικής αντιπροσωπείας είχαν χωριστεί σε δύο ομάδες: σε κείνα που εκτέθηκαν στο Grand Palais και σε όσα, μάλλον άτυχα, μοιράστηκαν μαζί με διάφορα άλλα προϊόντα του τόπου μας το χώρο του ναόμορφου βυζαντινού κτίσματος από σφυρήλατο σίδερο του γάλλου αρχιτέκτονα Lucien Magne, που θα καταλήξει να στεγάσει τον Άγιο Σώστη στη λεωφόρο Συγγρού. Η παράδοξη εκκλησία, που μεταφέρθηκε μετά το τέλος της έκθεσης και συναρμολογήθηκε στην Αθήνα, αφιερώθηκε στον Άγιο Σώστη, ωε τάμα για τη σωτηρία του βασιλέως Γεωργίου Α΄, που είχε πρόσφατα διασωθεί από δολοφονική απόπειρα. Ο Άγιος Σώστης αποτελεί αξιοσημείωτη ανάμνηση και αναφορά στην Έκθεση του 1900, ενώ διατηρεί τα υβριδικά στυλιστικά χαρακτηριστικά ενός αναχρονιστικού ιστορικισμού και της ανθηρής διακόσμησης Αρ Νουβώ…»

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα
(από το βιβλίο)